Cesarskie cięcie (cesarka) u psów i kotów to jeden z najważniejszych zabiegów w położnictwie weterynaryjnym, który może uratować życie zarówno matce, jak i jej potomstwu. W naszej przychodni weterynaryjnej w Bielsku-Białej regularnie wykonujemy tego typu operacje, zapewniając kompleksową opiekę położniczą dla psów, kotów oraz zwierząt egzotycznych.
Czym jest cesarka u zwierząt?
Cesarskie cięcie to zabieg chirurgiczny polegający na chirurgicznym wydobyciu płodów z macicy poprzez nacięcie powłok brzusznych i ściany macicy. U psów i kotów operacja ta wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym i wymaga odpowiedniego przygotowania zarówno technicznego, jak i anestezjologicznego. Współczesne techniki weterynaryjne pozwalają na przeprowadzenie cesarki z minimalnym ryzykiem dla zdrowia i życia matki oraz maksymalizacją szans przeżycia młodych.
Wskazania do cesarki
Dystocja mechaniczna to sytuacja, w której naturalny poród jest niemożliwy z przyczyn anatomicznych:
- Nieproporcja między wielkością płodów a kanałem rodnym matki
- Nieprawidłowe ułożenie płodu (pozycja poprzeczna, tylna z cofniętymi kończynami)
- Deformacje miednicy u matki (po złamaniach, dysplazji)
- Wady rozwojowe płodów (hydrocefalia, gigantyzm)
Dystocja czynnościowa związana z zaburzeniami kurczliwości macicy:
- Bezwładność pierwotna macicy (brak lub słabe skurcze)
- Bezwładność wtórna po długotrwałych, bezskutecznych skurczach
- Zaburzenia hormonalne wpływające na proces porodowy
Stany zagrażające życiu matki:
- Krwotok z dróg rodnych
- Infekcja wnętrza macicy w trakcie porodu
- Wstrząs porodowy
- Nagłe pogorszenie stanu zdrowia matki
Wskazania względne (planowe)
Czynniki ryzyka u matki:
- Zaawansowany wiek ciężarnej
- Wcześniejsze powikłania porodowe
- Mała liczba szczeniąt/kociąt (pojedyncze duże płody)
- Rasy predysponowane do trudnych porodów
Względy profilaktyczne:
- Historia trudnych porodów w przeszłości
- Budowa anatomiczna predysponująca do powikłań
- Cenne zwierzęta hodowlan
Przygotowanie do cesarki
Przed cesarką konieczne jest przeprowadzenie dokładnej diagnostyki:
Badanie kliniczne obejmuje:
- Ocenę stanu ogólnego zwierzęcia
- Badanie ginekologiczne per vaginam
- Pomiar parametrów życiowych (tętno, oddech, temperatura)
- Ocenę stanu odwodnienia i krążenia
Badania obrazowe:
- RTG - pozwala ocenić liczbę, wielkość i położenie płodów
- USG - umożliwia ocenę żywotności płodów, ilości wód płodowych
- Doppler - do oceny przepływu krwi w naczyniach pępowinowych
Badania laboratoryjne
- Morfologia krwi
- Badania biochemiczne
- Parametry krzepnięcia krwi
Przygotowanie anestezjologiczne
Znieczulenie do cesarki wymaga szczególnej uwagi ze względu na:
- Wpływ leków na płody
- Zmienioną farmakokinetyką u ciężarnych
- Ryzyko aspiracji treści żołądkowej
- Konieczność szybkiego wybudzenia po operacji
Przebieg cesarki
Najczęściej stosuje się cięcie pośrodkowe brzucha (laparotomia) przez białą linię, która zapewnia:
- Najlepszy dostęp do macicy
- Możliwość dokładnej oceny jamy brzusznej
- Optymalne warunki do zszycia powłok
Otwarcie macicy:
- Nacięcie wykonuje się w rogu macicy z większą liczbą płodów
- Długość cięcia dostosowana do wielkości i liczby płodów
Wydobycie płodów:
- Kolejne, delikatne wydobywanie płodów wraz z łożyskami
- Natychmiastowe oczyszczenie dróg oddechowych młodych
- Stymulacja oddechu przez masaż klatki piersiowej
Opieka nad noworodkami
Bezpośrednio po wydobyciu każdy noworodek wymaga:
- Oczyszczenia śluzów z nosa i pyska
- Stymulacji oddechu
- Osuszenia i ogrzania
- Oceny tętna i oddechu
- W razie potrzeby - resuscytacji
Powikłania anestezjologiczne
- Depresja oddechowa u matki i młodych
- Hipotensja związana z utratą krwi
- Hipotermia przedłużająca wybudzanie
- Aspiracja treści żołądkowej
Powikłania chirurgiczne
- Krwotok z naczyń macicznych lub powłok brzusznych
- Zapalenie otrzewnej przy zakażeniu bakteryjny
Powikłania późne
- Infekcja rany operacyjnej
- Zapalenie macicy (metritis)
- Zaburzenia laktacji
- Nieprawdiłowe gojenie szwów
Opieka pooperacyjna
Pierwsza doba po operacji
Monitorowanie matki:
- Kontrola parametrów życiowych co 2-4 godziny
- Ocena krwawienia z dróg rodnych
- Monitoring bólu i podawanie analgetyków
- Kontrola diurezy i stanu odwodnienia
Opieka nad młodymi:
- Utrzymanie właściwej temperatury (30-32°C)
- Wspomaganie pierwszego ssania
- Monitoring przyrostu masy ciała
- Obserwacja zachowania i aktywności
Leczenie pooperacyjne
Antybiotykoterapia:
- Profilaktyczna lub lecznicza w zależności od wskazań
- Dobór preparatów bezpiecznych w laktacji
- Typowo 5-7 dni leczenia
Leczenie przeciwbólowe:
- Niesteroidowe leki przeciwzapalne (z ostrożnością)
- Opioidy w przypadku silnego bólu
- Stosowanie nie dłużej niż 3-5 dni
Wspomaganie laktacji:
- Prawidłowe odżywianie matki
- Dostateczna podaż płynów
- W razie potrzeby - leki pobudzające laktację
Rekonwalescencja i prognoza
Gojenie rany operacyjnej
- Usunięcie szwów po 10-14 dniach
- Kontrola rany co 2-3 dni w pierwszym tygodniu
- Ograniczenie aktywności przez 2 tygodnie
- Unikanie kąpieli do usunięcia szwów
Powrót do normalnej aktywności
- Krótkie spacery od 3-4 dnia po operacji
- Normalna aktywność po 3-4 tygodniach
- Możliwość kolejnej ciąży nie wcześniej niż po 12 miesiącach
Rokowanie
Przy prawidłowym przebiegu operacji i rekonwalescencji:
- Śmiertelność matek poniżej 5%
- Przeżywalność młodych 85-95%
- Możliwość naturalnych porodów w przyszłości zachowana
Cesarka u różnych gatunków
Specyfika u psów
- Rasy predysponowane - buldogi, bostony terriery, pekinczyki
- Wielkość miotu - przeciętnie 4-8 szczeniąt
- Czas trwania ciąży - 58-68 dni
- Szczególne uwagi - większe ryzyko u ras brachycefalicznych
Specyfika u kotów
- Rzadsze wskazania niż u psów
- Wielkość miotu - 2-5 kociąt
- Czas trwania ciąży - 64-67 dni
- Szybsza rekonwalescencja ze względu na mniejszą masę ciała
Zwierzęta egzotyczne
W naszej przychodni wykonujemy również cesarki u:
- Królików - szczególnie u ras gigantycznych
- Świnek morskich - często konieczne u starszych samic
- Gryzoni ozdobnych - szczurów, myszy hodowlanych
Alternatywy dla cesarki
Wspomaganie porodu naturalnego
- Oksytocyna - stymulacja skurczów macicy
- Glukoza - uzupełnienie energii
- Płynoterapia - korekta odwodnienia
- Manualna pomoc przy nieprawidłowym ułożeniu płodów
Kiedy wybierać cesarke zamiast wspomagania
Cesarki nie można odkładać, gdy:
- Płody są martwe lub umierające
- Stan matki się pogarsza
- Występują objawy infekcji
- Wspomaganie nie przynosi efektów po 2-4 godzinach
Planowanie rozmnażania
- Wybór odpowiednich partnerów - unikanie skrajnych różnic wielkości
- Wiek rozrodczy - optymalne 2-6 lat u psów, 1-5 lat u kotów
- Historia rozrodcza - uwzględnienie wcześniejszych problemów
- Konsultacje z weterynarzem przed kojarzeniem
Podsumowanie
Cesarka u psów i kotów to zabieg ratujący życie, który przy właściwym wykonaniu charakteryzuje się wysoką skutecznością i bezpieczeństwem. Kluczowe znaczenie ma wczesne rozpoznanie wskazań, odpowiednie przygotowanie oraz profesjonalna opieka pooperacyjna. W naszej przychodni weterynaryjnej w Bielsku-Białej dysponujemy doświadczonym zespołem i nowoczesnym sprzętem, co pozwala na bezpieczne przeprowadzanie cesarek u psów, kotów oraz zwierząt egzotycznych. Jeśli Twoje zwierzę jest w ciąży lub planujesz rozmnażanie, skonsultuj się z nami - zapewniamy kompleksową opiekę położniczą na najwyższym poziomie.